Għoxrin Ġgant tas-Seklu Għoxrin
17 Jannar, 2024
X’jagħmel persuna ‘kbir’? X’nifhmu b ‘kobor’? X’rabta hemm bejn ‘kobor’ u ‘tmexxija’? Dawn huma mistoqsijiet li l-istudenti tiegħi u jien niddiskutu kull sena fil-klassijiet tagħna dwar it-tmexxija. Ħafna nies x’aktarx jaħsbu fil-mexxejja politiċi jew militari bħala kbar għall-kisbiet tagħhom fi stat jew gwerra. Jiġu f’moħħna wkoll figuri kulturali sinifikanti, xjenzati, inventuri, atleti eċċellenti u figuri reliġjużi. X’jagħmel persuni kbar huwa influwenzat mill-kittieba ta’ biografiji, kif ukoll, mill-ġurnalisti, mill-midja soċjali, minn spin-doctors fil-ħajja politika u minn corporate public relations. Fl-iskola u, sa ċertu punt, anki fl-edukazzjoni ogħla, il-fehmiet tal-għalliema taż-żgħażagħ jistgħu wkoll ikunu influwenti.
F’Għoxrin Ġgant tas-Seklu Għoxrin, Robert Aloisio, għalliem u bijografu, jippreżenta għoxrin profil ta’ rġiel u nisa kbar tas-seklu għoxrin. Dawn joffru xi tweġibiet għall-mistoqsijiet li bdejt bihom. Tiegħu hija għażla personali, li tkopri firxa wiesgħa ta’ karattri u professjonijiet: il-lista tiegħu tinkludi sorijiet (Mother Theresa) u figuri reliġjużi oħra, membri tal-ġudikatura (Giovanni Falcone), boxer (Muhammed Ali), attivisti tad-drittijiet ċivili (Martin Luther). King), tabib u filosofu missjunarju (Albert Schweitzer), u, ovvjament, politiċi (Gandhi, Nelson Mandela). Anne Frank, vittma żagħżugħa tal-Olokawst Nażista, hija inkluża. L-innovaturi teknoloġiċi kbar tal-aħħar tas-seklu għoxrin, bħal Bill Gates, u mexxejja ta’ kumpaniji, bħal Steve Jobs, huma neqsin minn din l-għażla, minkejja l-influwenza tagħhom fuq ħajjitna u fuq id-dinja. L-ommissjoni tagħhom tista’ tkun sempliċement riflessjoni tal-preferenzi tal-awtur; jista’ jkun sinjal li l-wirt ta’ dawn l-irġiel (u xi nisa) għadu inċert; jista’ jkun ukoll li ma jissodisfawx xi wħud mill-kriterji ta’ “kobor”.
Il-fattur ewlieni, fost l-għoxrin karattru differenti magħżula minn Aloisio, huwa l-isforz profond u konsistenti tagħhom lejn libertà awtentika, għalihom infushom u għall-oħrajn: ħelsien mill-biża’; ħelsien mill-oppressjoni; ħelsien mill-miżerja; u promozzjoni tal-libertà li tgħin lil ħaddieħor isib il-milja tiegħu. Għalkemm kollha kemm huma kellhom influwenza konsiderevoli, f’ħajjithom jew wara mewthom, ħadd minnhom ma fittex il-poter jew il-ġid materjali. Għall-kuntrarju: ħafna minnhom irrinunzjaw kemm il-poter kif ukoll il-ġid materjali, fi sforz biex iżommu libertà interjuri. Skont dawn l-għoxrin ‘ġgant’ tas-seklu għoxrin, għalhekk, il-‘kobor’ jikkonsisti mhux f’kisbiet tal-għaġeb, jew l-akkumulazzjoni ta’ poter u ġid materjali. Anzi, huwa evidenti li l-‘kobor’ jinsab fil-valuri u l-virtujiet tal-persuna, fil-kwalità tal-preżenza tagħhom fid-dinja, u fl-impenn bla waqfien tagħhom għal-libertà tal-bniedem, għalihom infushom u għal kulħadd. Dawn il-persuni huma mudell għal dawk kollha li jaspiraw li jmexxu lill-oħrajn.
Edward Warrington DPhil.,
Associate Professor,
Department of Public Policy,
University of Malta.
